Wat is werkstress?
Gezond werk, werk dat je kan volhouden, is werk zonder (aanhoudende) stress. Stress is aanwezig in elke organisatie, maar komt niet overal op dezelfde manier naar boven.
Te veel of te weinig werk, werk dat boven of onder je capaciteiten ligt, gevaarlijk werk, saai of te hectisch werk, onrealistische deadlines, moeilijke klanten/cliënten/patiënten, collega’s die niet met elkaar opschieten, onduidelijke regels en afspraken … samen met onvoldoende hulpbronnen én te weinig tijd om te herstellen (tijdens en na het werk). Houdt de situatie lang aan, dan ontstaan er burn-outsymptomen.
Maar ook individuele factoren kunnen aanleiding geven tot een onevenwichtige situatie. Denk aan perfectionisme wanneer je alles te goed wil doen of je een gebrek hebt aan assertiviteit en niet voor jezelf durft opkomen.
Werkstress leidt op korte termijn tot lichamelijke klachten (zoals hoofdpijn, verhoogde bloeddruk, hartkloppingen), heeft psychische gevolgen (zoals je opgejaagd gevoel, piekeren, gespannen, emotioneel zijn), beïnvloedt je gedrag (zoals slecht slapen, meer of minder eten, klagen, roken, drinken) en/of je verstand (verstrooid zijn, vergeetachtigheid, concentratieproblemen …). Wie een lange tijd werkstress ervaart, kan gezondheidsklachten (ziektes) of een burn-out ontwikkelen.
Wat is burn-out?
Burn-out is een ziekte die vooral voorkomt bij werknemers die een lange tijd hard en zonder zichtbare problemen hebben gewerkt.
Extreme vermoeidheid, emotioneel zijn, niet meer kunnen nadenken, en gevoelsmatig afstand nemen, worden gezien als de belangrijkste symptomen hiervan. Mentaal niet meer meedoen, kan een manier zijn om verdere uitputting te voorkomen.
Deze symptomen worden vergezeld door bijkomende klachten, zoals een depressieve stemming, je manier van reageren verandert en je krijgt lichamelijke of geestelijke spanningsklachten.
Burn-out wordt vooral veroorzaakt door een onevenwicht tussen hoge werkeisen en niet genoeg hulpbronnen op het werk. Privéproblemen of persoonlijke kwetsbaarheden, zoals onzekerheid, kunnen een extra rol spelen. Uiteindelijk geeft een burn-out je het gevoel dat je geen goed werk meer aflevert.
Wat is de relatie tussen stress en burn-out?
Wanneer stress zich langdurig opstapelt, lijdt dit niet alleen tot de gevolgen zoals hierboven beschreven, maar het zet ook een negatieve spiraal in werking. Stress zorgt voor overspanning, wat op zijn beurt tot burn-out kan leiden. De oorzaken en gevolgen van stress en burn-out zijn dus gelijklopend.
Signalen die wijzen op werkstress en burn-out
Gezond werk, werk dat je kan volhouden, is werk zonder (aanhoudende) stress. Stress is het gevolg van te veel of te weinig werk, werk dat boven of onder je capaciteiten ligt, gevaarlijk werk, saai of te hectisch werk, onrealistische deadlines, moeilijke klanten/cliënten/patiënten, collega’s die niet met elkaar opschieten, onduidelijke regels en afspraken… Veeleisend werk, onvoldoende hulpbronnen én te weinig tijd om te herstellen (tijdens en na het werk) kan leiden tot werkstress. Houdt de situatie lang aan, dan ontstaan er burn-outsymptomen. Bij je werknemers en in je organisatie zijn er allerlei signalen die kunnen wijzen op werkstress en burn-out.
Signalen op ondernemingsniveau
- Een hoog ziekteverzuim (kort en langdurig) in vergelijking met andere bedrijven. Lees hierover meer op pagina ziekteverzuim.
- Een groot verloop (een hoog aantal werknemers dat ontslag neemt)
- Een toename van het aantal arbeidsongevallen
- Meer fouten en afstemmingsproblemen
- Ontevreden klanten en een toename van klachten
- Vaker conflicten, gespannen sfeer
Signalen die kunnen duiden op werkstress/burn-outsymptomen met kans op uitval
- Werknemers voelen zich vaak moe en hebben een lagere productiviteit
- Werknemers kunnen zich moeilijker concentreren, ervaren geheugenproblemen
- Werknemers geven aan dat ze meer hersteltijd nodig hebben na het werk
- Werknemers klagen over de werkdruk, de werkactiviteiten en hebben veel moeite met veranderingen
- Werknemers zijn vaker ontevreden en sneller geïrriteerd dan anders
- Werknemers zijn cynischer en lijken zich meer te distantiëren van het werk
- Werknemers reageren emotioneel en anders dan verwacht
- Werknemers hebben steeds meer lichamelijke klachten. Een eventueel doktersbezoek draagt niet structureel bij tot herstel en beter functioneren.
Het zijn belangrijke signalen die aangeven dat er iets niet oké is. Om effectief te verbeteren moet je eerst de situatie in kaart brengen.